Mahabharata – najważniejsze cytaty z największego duchowego eposu świata
Mahabharata jest niezwykłym dziełem literackim. Nie tylko dlatego, że pierwotnie była zapisana w sanskrycie kilka tysięcy lat temu, choć to też warte jest odnotowania. Ponad 100 000 wersetów czyni z niej największy epos świata, ośmiokrotnie dłuższy niż Iliada i Odyseja razem wzięte. Mahabharata zawiera wszystko, co tak fascynuje ludzi Zachodu w kulturze Indii: duchowość, mistycyzm, świat bogów i demonów, jogini, wierzenia, miłość, erotyka, opisy bitew. Tematyka ta została przedstawiona na tle konfliktu dwóch gałęzi rodu Bharatów.
Mahabharata – wydawnictwo PURANA. Wydanie z 2014 roku.
Podczas czytania Mahabharaty zaznaczałem cytaty, które uznałem za najbardziej wartościowe i godne zapamiętania. Oto one:
Ścieżka prawdy:
Nie nalegaj, matko, bym zszedł ze ścieżki prawdy. Nie mogę spełnić twojej prośby. Słońce może utracić blask, woda wilgoć, a eter zdolność przenoszenia dźwięku, ale ja Bhiszma nigdy nie sprzeniewierzę się prawdzie. s.13
Prawda to mój oręż, a cnota to moja siła. s.115
Dla mnie nie nic cenniejszego od prawdy. Człowiek honorowy woli umrzeć niż złamać słowo. s.222
Oddanie:
Gdy pannie powiedziano, że ma wyjść za ślepego Dhrytarasztrę, zasłoniła sobie oczy przepaską, nie chcąc być pod żadnym względem lepszą od przyszłego męża i pana. (…) Nigdy nie zwracała uwagi na innych mężczyzn, nawet o nich nie mówiła, a jej oczy zawsze zasłaniała przepaska. s.17
Nie proś mnie o to, o cnotliwy. Tobie zostałam poślubiona i tobie oddałam serce. Nigdy nie obejmą mnie ramiona innego, nawet w wyobraźni. Jeżeli pragniesz mieć potomstwo, królu, ty sam mnie obejmij. Razem z tobą wstąpię do nieba. Nie ma nikogo lepszego od ciebie! s.23
Prawo karmy:
Nie napada się żadnej żywej istoty w chwili miłosnego zbliżenia. Twój postępek może cię zaprowadzić do piekła. Jest on nadzwyczaj okrutny, grzeszny i tym bardziej karygodny, że dopuścił się go sam król, którego obowiązkiem jest karać złoczyńców i strzec zasad religii. (…) Nie musisz się obawiać kary za grzech zabicia bramina, gdyż nie mogłeś wiedzieć, kim jestem. Zabiłeś mnie w chwili, gdy zażywałem rozkoszy, i ciebie więc spotka śmierć w podobnej chwili. s.21
Z całą pewnością zbierzesz owoce swych grzesznych postępków, prawo karmy jest bowiem nieubłagane. s.146
Przeznaczenie rządzi wszystkimi, to prawda, królu. Prawdą jest jednak również to, że zbieramy owoce własnych uczynków. Mamy wolną wolę. Najwyższa siła, o której wspomniałeś, odpowiada tylko na nasze pragnienia. To następstwa naszych czynów są nieuniknione, nie same czyny. s.164
Każde stworzenie otrzymuje z ręki Najwyższego to, na co sobie zasłużyło swymi uczynkami, złymi czy dobrymi. s.191
Pan spełnia pragnienia ludzi zgodnie z tym, na co sobie zasłużyli. Działania każdego człowieka przynoszą ostatecznie odpowiednie reakcje. Mimo iż wydaje się, że grzeszni ludzie cieszą się powodzeniem, a szlachetni cierpią, ostatecznie grzech zawsze przynosi karę, a szlachetne działanie zostaje nagrodzone. s.426
Wyrzeczenie:
Pandu postanowił odtąd wieść życie pełne wyrzeczenia. Oświadczył, że pójdzie w ślady Biszmy i złoży ślub wstrzemięźliwości. Będzie dążyć do wyzwolenia poprzez całkowite wyrzeczenie się rozkoszy miłosnych – tej największej przeszkody na ścieżce duchowego oświecenia. (..) Obojętne mi się staną radości i smutki. Nigdy nie wpuszczę do serca gniewu i poświęcę się pracy dla dobra wszystkich żywych istot. Nie będę przyjmować żadnych darów, a żywić się będę tym co użebrzę. W ten sposób wzniosę się ponad ten pełen dwoistości świat i dotrę do najwyższego królestwa, gdzie mieszka sam Pan. s.21
Pisma mówią wyraźnie, że dla dobra całej rodziny wolno poświęcić jednostkę, dla dobra całej wioski rodzinę, wioskę dla dobra miasta i że według tej zasady warto poświęcić cały świat dla dobra duszy. s.29
Przez cały czas żyła w wyrzeczeniu, kąpiąc się trzy razy dziennie, medytując w ciszy i poszcząc. s.478
Prosty tryb życia:
Pandu myślał tylko o wyzwoleniu i prowadził bardzo prosty tryb życia. Żywił się wyłącznie owocami, a pragnienie gasił czystą wodą z górskich źródeł. s.22
Najgłębsze szczęście płynie z prostej sztuki bycia zadowolonym w każdych warunkach. s.200
Dzieci płci męskiej:
Płodząc synów spłacamy dług przodkom. s.22
Przeznaczenie:
Pomyślność na tym świecie przychodzi dzięki wysiłkowi, lecz sam ludzki wysiłek nie przemoże przeznaczenia. Samo zaś przeznaczenie zależy od woli Najwyższego Pana. s.25
Bez wątpienia cokolwiek się dzieje, dzieje się z woli Najwyższego Pana i woli tej nie odmieni nikt z ludzi. s.57
Przed przeznaczeniem nie ma ucieczki. s.81
My jesteśmy tylko narzędziami w ręku przeznaczenia. s.102
Wszystko jest w ręku Opatrzności, ludzie służą jej tylko za narzędzia, pchani do czynu przez własne żądze i nienawiść. s.110
Cokolwiek się stanie, stanie się z woli Najwyższego i będzie mieć na celu nasze ostateczne dobro. s.161
Wszechwładny los odbiera nam rozum i każe nam robić to, co przeznaczone, jak gdybyśmy byli lalkami pociąganymi za sznurki. s.168
Choćbyśmy byli nie wiedzieć jak potężni, nie unikniemy przeznaczenia. Dlatego nikt nie powinien działać niegodnie, myśląc: “Jestem silny, nic mi się nie stanie”. s.216
Trudności w życiu wspaniałych osób, takich jak ty, są jedynie częścią planu Pana. s.376
Ludzie są marionetkami wypełniającymi pragnienia Boga. s.389
Wolna wola:
Nawet boskie siły, które przynoszą rezultaty działania, pozwalają człowiekowi dokonać wyboru. Każdy ponosi odpowiedzialność za swoje czyny. s.417
Kali-juga:
Nadchodzą straszne czasy, matko. Zbliża się ciemny wiek Kali. Z każdym dniem rośnie w siłę grzech. s.33
Prawość, która w pierwszym wieku była wszędzie widoczna, zanikała po ćwierci w każdej następnej judze. Obecnie, jak wyjaśnił Hanuman, prawość i religijność były w trzech czwartych stracone. Pod koniec Kali-jugi cechy te zanikną całkowicie. s.249
Zbliżała się Kali-juga – najciemniejsza z epok. (…) Ludzie staną się bezbożni i dlatego pogrążą się w cierpieniu. Pod koniec epoki pojawi się awatara Kalki, który przywróci porządek świata i zapoczątkuje Satja-jugę, złoty wiek. s.277
Guru:
Nikt nie ma prawa podawać się za ucznia guru, nie będąc przez niego przyjętym. s.42
Jeśli naprawdę chcesz być moim uczniem, dzielny mężu, musisz złożyć mi jakiś dar tytułem jałmużny. Uczeń powinien być gotów poświęcić wszystko dla swego guru. s.43
Mędrzec, który przez całe życie utrzymywał celibat posiada potężne i czyste słowa. s.392
Astrologia wedyjska:
Gdy nadszedł odpowiedni dzień wybrany zawczasu przez dworskich astrologów, stadion zapełnił się tłumem ciekawych. s.45
Dzisiaj księżyc wchodzi w szczęśliwą konstelację Puszja. Pierwsze zaślubiny powinny się odbyć od razu. s.102
Droga Phalguni – zwrócił się do Ardżuny (…). s.96
We trzech wyglądali tak, jak wyglądałoby słońce, księżyc i bóstwo ognia, gdyby ukazały się razem, gdyż od zawziętości zdawali się płonąć wewnętrznym ogniem. s.144
Już od pewnego czasu widzieli złe znaki i byli przekonani, że nadciąga nieszczęście. Za ich radą król pościł i spełniał ofiary dla odwrócenia klęski. s.145
Kirmira runął na Bhimę z wyciągniętymi rękami, jak Rahu goniący za słońcem, by je pożreć. s.210
Urodziłem się, gdy wzeszła konstelacja Uttara Phalguni, dlatego mówią na mnie Phalguni – Ardżuna. s.349
Dusza:
Wszechprzenikająca Dusza Najwyższa, Pan wszystkiego, przebywa w twoim sercu, tak jak w sercach wszystkich żywych istot. s.248
Dusza podróżuje w różnych ciałach z jednego życia do drugiego w zależności od tego, na co sobie zasłużyła, działając w dobry lub zły sposób. Dusza, dopóki przebywa w tym materialnym świecie, próbując cieszyć się przyjemnościami zmysłowymi, nawet przez chwilę nie jest wolna od ciała. Okryta jest ona ciałem subtelnym, które składa się z trzech elementów: umysłu, inteligencji i fałszywego ego. Zapisuje ono w sobie wszystko, czego dusza kiedykolwiek doświadczyła i na tej podstawie przyjmuje różne ciała fizyczne. Cały ten proces znajduje się pod kontrolą Jamaradży, które obserwuje wszystkie dusze w materialnym świecie. Działa on poprzez Duszę Najwyższą, która obecna jest w sercach wszystkich żywych istot. Jamaradźa dopilnowuje, by wszyscy sprawiedliwie dostali to, na co zasługują, i nigdy nie popełnia błędów w wykonywaniu swego obowiązku. s.275
Unikaj zmysłowych pragnień i kultywuj wiedzę na temat wiecznej duszy, która jest niezależna od zmysłów i różna od ciała. s.393
Najwyższa Dusza:
Król zapytał: “Jak można zobaczyć Najwyższą Duszę?”. Najwyższego – znanego również jako Brahman, może zobaczyć tylko ten, kto osiągnął taką samą jak jego – duchową naturę. Można ją osiągnąć, służąc mistrzowi duchowemu, poznając Wedy, praktykując ascezę i nie stosując przemocy wobec innych. W ten sposób można stopniowo uwolnić się od natury materialnej i znaleźć się pod wpływem natury duchowej. Wtedy poprzez medytację można poznać Najwyższego. s.393
Jaką postać w tym świecie przybrała nieśmiertelna i wszechobecna Najwyższa Dusza? Czy jest ona biała, czerwona, czarna – czy ma jakiś inny kolor? Jakie ma cechy? Może ona przyjąć jakikolwiek kolor, jednak nie można jej porównać do żadnej z rzeczy, które znasz. Jest ona jak wszechświat, a jednocześnie, gdy obecna jest w sercu, ma wielkość kciuka. Wszystko się na niej opiera i jest przez nią pochłaniane podczas unicestwienia. Jest ona wolna od dualności, lecz z drugiej strony od niej pochodzi różnorodność stworzenia. Jej ręce i nogą są wszędzie, a jednocześnie jest nieruchoma. Wszystko widzi i posiada wszelką wiedzę. Nie ma nikogo, kto byłby nieznany tej Najwyższej Istocie. s.394
Przywiązanie:
Nadmiar przywiązania do członków najbliższej rodziny bierze się ze zwykłej niewiedzy. Ostatecznie każdy przychodzi na ten świat sam i sam go opuszcza. W czasie życia doświadcza skutków własnych uczynków, dobrych czy złych, po czym zrzuca z siebie obecne ciało, by przywdziać nowe. Związki krwi są w ostatecznym rozrachunku tylko złudzeniem. s.56
Wszelkie cierpienie pochodzi z przywiązania do materii. Ogień zatajony w dziupli drzewa rozprzestrzenia się stopniowo, póki nie spali od wewnątrz całego drzewa aż do korzenia – i podobnie nawet nieznaczne przywiązanie, jeśli da się mu pożywkę, potrafi zniszczyć człowieka. Kto jednak wyrzekł się przywiązania, ten, chociaż dalej żyje w tym świecie, uwalnia się od niskich żądz i cierpienia, do jakiego nieuchronnie prowadzą. s.200
Ślepe przywiązanie prowadzi jedynie do cierpienia. s.400
Człowiek oślepiony przywiązaniem nie widzi, jakie skutki przyniesie jego działanie, lecz siły wyższe zawsze je przynoszą. s.417
Kobieta:
Kobieta zawsze powinna znajdować się pod opieką męża, syna lub ojca. s.472
Niewiedza:
Niewiedza nieodmiennie prowadzi do cierpienia. Niech więc twe uczynki cechuje prawość. s.56
Kto kieruje się głosem cudzego serca, ignorując głos własnego rozsądku i sumienia, musi zatonąć w oceanie nieszczęść, jak tonie dorosły wyruszający na morze w łodzi kierowanej przez dziecko. s.172
Człowiek tkwiący w niewiedzy ma na co dzień tysiąc powodów do rozpaczy i sto powodów do strachu, gdy człowiek prawdziwie uczony pozostaje spokojny. s.200
Mówi się, że niewiedza jest prawdziwą śmiercią. s.393
Prawdziwy król – monarcha:
Znany z uczciwości, cierpliwości, dobrego serca oraz wyjątkowego poczucia obowiązku, zdecydowanie był on ulubieńcem poddanych. s.57
Najważniejszym zadaniem monarchy jest prowadzenie poddanych drogą rozwoju duchowego, służenie im pomocą w dążeniu do wyzwolenia, które jest najwyższym celem życia, a zarazem dbanie o ich bezpieczeństwo i dobrobyt. s.136
Władza:
Niepodzielna władza nad ziemią przypadnie temu, kto włada sobą samym. s.63
Szlachetność:
Dążenie do szlachetności warte jest więcej niż bezpieczeństwo ciała. s.72
Jeśli ktoś, kierując się gniewem lub pożądaniem, staje się wrogi wobec szlachetnego człowieka, należy uznać go za najpodlejszego z ludzi. Osoba taka nie będzie długo cieszyć się powodzeniem. Jednocześnie ten, kto zadowoli osobę o szlachetnej naturze swoją służbą i miłymi słowami, mimo iż rzeczy te mogą nie być dla niej ważne, będzie mógł cieszyć się wielką sławą w świecie. s.428
Mędrcy mówią, że osoba, która podejmuje wszelkie wysiłki, by postępować w szlachetny sposób, zbiera owoce takiego postępowania, nawet jeśli nic jej z tego nie wyszło. Dlatego z całego serca będą starał się ustanowić pokój. s.429
Pragnienie / żądza:
Bóg miłości ugodził mnie swymi strzałami i oto spala mnie ogień niepohamowanego pragnienia. s.72
Co zawstydza ludzi uczciwych i dobrego serca, raduje niegodziwych. Ignorancja i namiętność każą ludziom służyć własnym brzuchom i genitaliom. Nie mogą nawet spojrzeć na przedmiot swej żądzy, by w ich sercach nie ocknęła się sama żądza. Zaślepieni żądzą ludzie idą na wodzy własnych zmysłów i wyobrażają sobie, że to właśnie jest prawdziwe szczęście. s.200-201
Ludzie odrzucają wiedzę o Bogu jedynie z powodu silnych pragnień i nienawiści. Pożądając bogactwa i sławy w tym świecie, prawie każdy człowiek jest w pełni pogrążony w niewiedzy. W ten sposób ludzie nieustannie znajdują się pod panowanie śmierci. Dlatego mądry człowiek porzuca wszelkie przywiązania i przyjmuje drogę do wyzwolenia, która ostatecznie prowadzi do Kryszny. s.411
Skromność:
Wielcy bohaterowie, nawet po zwyciężeniu wielu bitw i podbiciu niezliczonych ziemi, zachowują skromność. s.352
Przyjaźń:
Kogoś, kto nie próbuje ocalić swego przyjaciela przed nadchodzącą zagładą, nie można nazwać przyjacielem. Przyjaciel powinien chronić przed niewłaściwym postępowaniem, nawet jeśli będzie zmuszony użyć siły. s.429
Prawość:
Ratowanie własnego życia jest zawsze prawym postępkiem – tak uczą mędrcy. Prawość to właśnie to, co chroni i podtrzymuje życie. s.72
W rządzeniu przyświecał braciom jeden cel: prowadzić lud drogą prawdy i cnoty. Swoim przykładem uczyli, że prawe życie daje szczęście i zawsze słuchali rad duchowo zaawansowanych braminów. s.114
Za nic w świecie nie zejdę ze ścieżki prawości i cnoty. Nie będę robił najmniejszej różnicy między mymi własnymi dziećmi a dziećmi innych. I zawsze bez wahania słuchał będę poleceń starszych. W ten sposób uniknę sporów i niezgody, z nich bowiem biorą się wojny. s.161
Znajdziesz na tym świecie pod dostatkiem ludzi bez moralności i bez skrupułów, którzy powiedzą ci to, co chcesz usłyszeć. Do rzadkości należą ci, którzy będą ci mówić słowa nieprzyjemne, lecz prawdziwie dobroczynne. s.172
Prawi ludzie nigdy nie muszą się bać niebezpieczeństwa. s.299
Ten, kto odstępuje od ścieżki prawości, jest stracony, a ten kto zawsze nią podąża, jest chroniony. (…) Dla mnie wielką prawością jest unikanie okrucieństwa; co jest ważniejsze niż materialny zysk. s.315
Unikanie grzesznego postępowania jest obowiązkiem prawego człowieka. s.327
Prawość jest ważniejsza od zdobywania bogactw – jest ona podstawą szczęścia i radości. s.389
Twoi synowie są uosobieniem prawości. Zapanowali nad snem, lenistwem, złością, radością, głodem i pragnieniem. Nie pragnąć cieszyć się przyjemnościami tego świata. Pragną oni jedynie szczęścia, jakie godne jest tych, którzy posiadają prawdziwą siłę. Ci, którzy są naprawdę potężni, pragną doświadczać jedynie największego szczęścia bądź skrajnego cierpienia i nie przyjmą niczego, co jest pośrednie. Osobie takie rządzą światem albo żyją w surowej ascezie. s.426
Nigdy nie porzucam ścieżki prawości z powodu pożądania, gniewu czy przywiązania. s.427
Tam, gdzie zło zastępuje prawość, obowiązkiem każdego jest stanąć w obronie prawości. Jeśli nie wytępi się zła, odwróci się ono przeciwko wszystkim, którzy stanęli po jego stronie. Jeśli zło zwycięża prawość, a kłamstwo prawdę – ci, którzy przyczynili się do tego, zostaną zniszczeni. s.433
Ten, kto ma silne ciało, nie powinien być uważany za potężnego. Prawdziwą siłą jest prawość. s.434
Ten, kto odrzuca prawość i to, co jest korzystne z powodu gniewu, utonie wkrótce w morzu kłopotów. s.439
Nie mogę w żadnym wypadku przyjąć tej dziewczyny, gdyż oddała ona serce komuś innemu. Prawy człowiek nigdy nie powinien przyjąć takiej kobiety. Nie mogę porzucać swoich obowiązków z powodu strachu, chciwości, przywiązania czy litości. s.473
Czas niszczy wszechświat, a wraz z nim wszystkie istoty. Nic w tym świecie nie trwa wiecznie. Jedynie prawość przetrwa wraz z duszą, gdy wszystko inne zostanie zniszczone. s.487
Cnota:
Człowiek cnotliwy powinien zawsze odpłacać za dobro jeszcze większym dobrem. s.74
W cierpieniu i szczęściu nie ma nic szczególnego, jedno i drugie przychodzi zarówno do mądrych, jak i do głupich. Prawość i cnota, oto, co jest naprawdę ważne. Jeśli nie damy się odwieść od cnoty i prawości, obsypią nas one błogosławieństwami. s.177
Jeśli chcesz się ćwiczyć w cnocie, wyzbądź się pragnienia własności. s.200
Tak religia, jak i bogactwo oraz szczęście doczesne wspierają się na jednym i tym samym: na cnocie. s.203
Prawdziwej cnoty nie praktykuje się dla zapłaty. s.219
Wszyscy wiecznie szczęśliwi ryszi, od których bije duchowy blask, jednogłośnie chwalą cnotę jaką najwyższą powinność człowieka. s.220
Owoce prawdziwej cnoty są wieczne i niezniszczalne. Cnota otwiera wrota najwyższego szczęścia. Nie mów więc źle o Bogu. Staraj się go poznać i zrozumieć jego wolę. Zawsze składaj Bogu pokłon, Drupadi. Wyjdzie ci to tylko na dobre. s.220
Cnota i prawda są jak ziarno: w swoim czasie przynoszą plon. Nie wątp w to, bracie. s.222
Śmierć:
Nikt nie powinien rozpaczać nad śmiercią – śmierć jest nieunikniona. s.75
Mówi się, że niewiedza jest prawdziwą śmiercią. Tam, gdzie jest wiedza, śmierć nie istnieje. Osoba kierują się pożądaniem, gniewem i chciwością znajduje się pod panowanie Jamaradży i będzie musiała wielokrotnie spotykać się z tym wielkim bogiem śmierci. Zstępując do różnego rodzaju piekieł będzie zmuszona cierpieć wielkie męki. Potem ponownie wzniesie się, rodząc się w tym świecie wśród zwierząt i ludzi, rozpoczynając na nowy cykl narodzin i śmierci. Ten, kto panuje nad swymi zmysłami i nie działa według ich nakazu, jest wolny od takiego cierpienia. Dla człowieka, który zapanował nad swym umysłem i zmysłami, śmierć jest niczym słomiany tygrys. Dlatego powinieneś unikać zmysłowych pragnień i kultywować wiedzę na temat wiecznej duszy, która jest niezależna od zmysłów i różna od ciała. s.393
Mantry:
Mantry tracą na sile, kiedy się nimi dzieli. s.76
Jedzenie:
Kto nie dba o czystość w jedzeniu, nie będzie o nią dbał i w innych sferach życia. s.80
Wstrzemięźliwość:
Jesteś nie do pokonania rycerzu, gdyż przestrzegasz ślubu wstrzemięźliwości. s.84
Żywioł ognia:
Ogień zawsze widać, nawet kiedy jest zakryty. s.97
Religia:
Czy używasz życia? Ufam, że nie poświęcasz religii dla zysku ani zysku dla religii, ani też jednego i drugiego dla pustej przyjemności, tej wielkiej kusicielki. s.135
Pokora:
Poznawanie pism świętych powinno zaowocować pokorą i dobrym zachowaniem. s.136
Teraz widzimy, że całe to upokorzenie zesłała Opatrzność dla naszego dobra, by nas uwolnić od nadmiernej dumy. Potęga i władza wbiły nas w pychę. (…) Mamy wielkie szczęście, że nauczyłeś nas pokory. s.148
O potężny królu, pij napój, który piją uczciwi, a od którego odwracają się ze wstrętem nieuczciwi: pokorę. Gorzkie to lekarstwo, ostre i palące, lekarstwo, które nie sprowadza przyjemnego odurzenia, przeciw któremu buntuje się cała nasza istota. Pij je jednak, pij do dna, a otrzeźwiejesz. s.172
Hojność:
Prawdziwie bogaty jest ten, kto nie tylko ma wiele, ale i wiele rozdaje. s.136
Człowiek powinien jednak dzielić się uczciwie zdobytym bogactwem z osobami, które na to zasługują. Nieuczciwie zdobyte bogactwo nawet jeśli rozdawane jest hojnie, nie uwolni jego właściciela od upadku w następnym życiu. s.296
Małżeństwo:
Małżeństwo zaś jest doskonałe wtedy, kiedy mąż cieszy się żoną, a żona rodzi mu dzieci. s.136
Pułapki:
Omijaj, królu, pięć pułapek, jakie czyhają na każdego: zbyt długie spanie, strach, gniew, słabość serca oraz zwłokę. s.136
Mówi się, że królowie mają cztery słabości: łowy, picie, kobiety i hazard. Kto nie zna w nich miary, nie utrzyma się na ścieżce cnoty i popada w grzech. Tego, co robi, nie można brać na poważnie, a zwłaszcza tego, co robi opętany jedną z owych niskich uciech. s.181
Nieprawe związki miłosne, hazard, łowy oraz opilstwo to cztery nałogi, które plugawią charakter człowieka i prowadzą do ruiny. s.214
Wrogość:
Mędrcy mówią, że kto ma wrogów, powinien rozprawić się z nimi – czy to przy użyciu siły, czy też dyplomacji. s.143
Wroga postawa zmienia uczucia innych i jako taka jest orężem, który, choć z żelaza, rani głęboko i boleśnie. s.166
Wielcy ludzie nie przywiązują wagi do byle czyich zaczepek. Wiadomo, że potrafiliby się zemścić, nie biorą jednak ujadania wrogów poważnie. Wolą pamiętać ich gesty przyjaźni, choćby i nieznaczne. s.187
Wróg nigdy nie powinien być lekceważony, nawet jeśli jest słabszy. s.420
Zazdrość:
Trawiony zazdrością wysycham jak płytka kałuża w letnim słońcu. s.162
Wolność od zazdrości oznacza pragnienie dobra i postępu wszystkich żywych istot – w przeciwieństwie do chęci wykorzystywania ich dla własnej przyjemności. Szczególnie chodzi tu o pragnienie duchowego rozwoju innych i służenie im pomocą w tym kierunku. s.272
Chciwość:
Najgorszym wrogiem człowieka jest żądza bogactw oraz majątku, i że chciwiec nigdy nie ma dosyć. s.200
Uparta walka o majątek, sławę, popleczników i o miłość innych prowadzi jedynie do zniewolenia i ostatecznie przynosi ból. s.200
Samobójstwo:
Samobójstwo zawsze prowadzi do piekła. Człowiek, które je popełnia, jest przeklęty i dlatego po śmierci nie ma szans na pomyślność. s.290
Hazard:
Hazard zawsze niesie za sobą niezgodę i rozlew krwi. s.163
Hazard nieustannie prowadzi do waśni. s.164
Hazard to korzeń wszelkiego złego. s.167
Ludzie, którzy szukają miodu w barci wysoko na drzewie, są nieraz tak pochłonięci swym zadaniem, że nie widzą, iż zaraz spadną. Wspinają się niebezpiecznie wysoko, spadają i łamią sobie kości. Takim właśnie poszukiwaczem miodu jest twój opętany hazardem syn. s.171
Kto oddaje się hazardowi, prędzej czy później roztrwoni cały majątek i skończy marnie. Hazard rodzi tylko kłótnie, obelgi i robi z ludzi wrogów. s.214
Szczęście:
Bezbożne czyny nie dają szczęścia. s.166
Ci, którzy zakładają rodziny i żyją pobożnie, będą cieszyć się szczęściem zarówno w tym życiu, jak i następnym, a głupiec, który nie przestrzega zaleceń świętych pism, będzie cierpiał życie po życiu. s.275
Porywczość nigdy nie przynosi szczęścia człowiekowi. s.286
Jak niewypalone gliniane naczynie przecieka, gdy wypełnione jest wodą, tak człowiek pozbawiony samokontroli traci zmysły, gdy pojawia się cierpienie lub szczęście. s.289
Ten, kto nie posiada długów, ani nie tuła się po świecie, żyje prosto, jedząc proste pożywienie w swym domu – jest szczęśliwy. s.315
Głupiec:
Prawdziwym głupcem jest ten, kto zamyka uszy na radę życzliwego. s.172
Królu, z powodu swojej słabości nie będziesz w stanie utrzymać władzy na tak wielkim terenie, jak głupiec nie jest w stanie utrzymać nagle zdobytego bogactwa. s.390
Głupcy natomiast są próżni, słabi i dumni, mimo iż nie mają wiedzy. Pragną oni odnieść sukces, grzesząc, i pożądają cudzej własności. Gdy chcą osiągnąć swój niegodziwy cel, uciekając się do oszustwa i przemocy, nie martwią się, że sprawią komuś cierpienie. Porzucają to, co jest właściwe, i pragną tego, czego nie powinni. Są oni bezbożni, nie składają ofiar przodkom i czczą jedynie siebie samych. Aroganccy, opryskliwi i pozbawienie rozsądku przyjaźnią się z tymi, których powinni uznać za wrogów i nienawidzą osób, które zasługują na przyjaźń. Podczas niepowodzenia winią innych i karzą niewinnych. Takich ludzi ostatecznie czeka zagłada. s.392
Nieuczciwość:
Nieuczciwość to jedna z bram do piekła. s.175
Zaniechanie:
Kto zasiada w zgromadzeniu i wie, co słuszne i moralne, a nie odpowiada jak należy na zadawane my pytania, popełnia grzech. s.182
Słońce:
Zdarzyło się kiedyś, dawno temu, że na wszystkie stworzenia przyszła klęska głodu. Wtedy ulitował się nad nimi słoneczny bóg Surja. Zawisł nad ziemią i swymi promieniami począł ssać z niej wodę. Potem księżyc swą chłodną poświatą skropił parę i powstały chmury. Z chmur spadł deszcz, a kiedy zaświeciło słońce, ziemia zaczęła rodzić pokarm. To słońce żywi nas wszystkich. Błagaj o pomoc boga słońca, królu, a otrzymasz, czego ci trzeba. s.201
Kryszna wykąpał się i dokonał codziennych porannych obrzędów, wyrecytował modlitwy do boga ognia i wielbił wschodzące słońce. s.429
Gniew:
Bywa, że gniew pomaga się wzbogacić, lecz w ostatecznym rozrachunku prowadzi do upadku i ruiny. Prawdziwe bogactwo zdobywa ten, kto nie unosi się gniewem. Kim powoduje gniew, ten sam ściąga na siebie nieszczęście. Gniew ma niszczycielską siłę. s.218
Mędrcy mówią wręcz, że szlachetny charakter to umiejętność panowania nad gniewem. Kto ją posiada, tego zawsze chwalą pobożni, albowiem przebaczenie jest prawdziwym zwycięstwem. s.218
Przebaczenie:
Przebaczenie to cnota, przebaczenie to ofiara, przebaczenie to Wedy. Przebaczenie to czystość i pokuta; to ono jest prawdą, pobożnością i religią. Przebaczenie to sam święty Narajana. Przebaczenie utrzymuje wszechświat. Przebaczenie to droga do krainy wiecznego szczęścia. s.218
Duma:
Męska duma, poczucie siły i zarozumiałość, Bhimo, odbierają człowiekowi panowanie nad własnym umysłem. s.222
Ogarnęła mnie wtedy duma i straciłem zdrowy rozsądek. Moja wiedza została przykryta ignorancją zrodzoną z dumy. s.273
Ludzie tacy jak ja, pogrążeni w dumie karmionej zuchwalstwem i próżnością, nigdy nie cieszą się szczęściem przez długi czas, nawet jeśli osiągną bogactwo i wiedzę. Niestety, byłem niegodziwcem, a teraz cierpię. s.287
Powodzenie:
Kto ufając własnej sile popełnia grzech, zbierze tylko ból i cierpienie. Kto natomiast starannie rozważa każdy plan przed wprowadzeniem go w życie, może być pewien powodzenia. s.223
Cechy bramina:
Uczciwość, czystość, umiejętność przebaczania, samokontrola, asceza, wiedza i religijność są cechami bramina. Najwyższym obiektem wiedzy jest Najwyższy Brahman i może być poznany przez tych, którzy wznieśli się ponad dualność tego świata. s.271
Wiedza i mądrość:
Prawdziwą wiedzę można zdobyć przez studiowanie Wed. Najwyższy cel osiąga się przez ascezę. Inteligencja jest niczym drugie ja, a mądrość zdobywa się poprzez służenie starszym. s.314
Wiedza bez pracy nie przynosi rezultatów. s.385
Mądrym człowiekiem jest ten, kto nie porzuca swych obowiązków kierowany gniewem, uniesieniem, dumą, pożądaniem czy niewiedzą i pozostaje wierny najwyższym celom w życiu. s.391
Przywiązanie do świętych, odrzucenie towarzystwa ludzi godnych potępienia, utrzymywanie zaufania i szacunku dla starszych są również cechami mądrego człowieka. s.391
Mądry człowiek działa zgodnie z zasadami religii. Działa tak, by odnieść korzyść zarówno w tym życiu, jak i w następnym i nie martwi się jedynie o natychmiastowy rezultat. s.391
Mędrcy nie rozpaczają z powodu tego, co utracili, ani nie dążą do zdobycia rzeczy nieosiągalnych. Są szczęśliwi, postępując szlachetnie, i unikają grzechu. s.391
Mądrzy wiedzą, że ten świat jest tymczasowy i pełen nieszczęść, widzą potęgę Boga i uważają się za jego sługi. Wszelkie ich działania przeznaczone są dla zadowolenia Pana i osiągnięcia jego wiecznego królestwa. s.391
Krok po kroku, należy podążać ścieżką wiedzy, nigdy nie myśląc o sobie jako materialnym ciele i zawsze dążąc do postępu na ścieżce duchowej. s.393
Mądrość można zdobyć przez doświadczenie i słuchanie mędrców. s.411
Prawdziwa mądrość oznacza panowanie nad zmysłami. Osoba, która zapanowała nad nimi doświadcza wewnętrznego szczęścia na drodze do samorealizacji. s.411
Ten, kto działa z wiedzą, jest w stanie osiągnąć wszystko. s.417
Cierpienie:
Osoby, którymi kierują pobudki zmysłowe, podążają ścieżką, która prowadzi do cierpienia. Od cierpienia jesteśmy w stanie uwolnić się tylko wtedy, gdy uwolnimy się od pragnienia zadowalania swoich zmysłów. s.383
Starając się jedynie o własne przyjemności, nie osiągniemy niczego oprócz cierpienia. s.390
Ludzie cierpią z powodu ośmiu złych cech, które skracają ich życie. Są to: pożądanie, złość, chciwość, próżność, zuchwałość, duma, okrucieństwo oraz egoizm. Oszołomieni nimi ludzie działają niczym głupcy. Bohaterowie, nie pozwólcie, by te złe cechy zniszczyły wasze życie. s.434
Bezsenność:
Bezsenność dręczy okradzionych i złodziei; osoby zaatakowane przez silniejszego i te pożerane przez pragnienia. Spać nie mogą też ludzie, którym nie udało się osiągnąć celu i którzy są słabi. Mam nadzieję, że nie należysz do żadnej z kategorii, które wymieniłem, ani nie ogarnęła cię chciwość i chęć zagarnięcia cudzej własności. s.391
Umysł ludzki:
Umysły ludzie są niestałe niczym młode drzewa kołysane przez wiatr. s.416
Bezczynność:
Bezczynnością niczego nie można osiągnąć. Przeznaczenie, mimo iż jest pierwotną przyczyną, nie wystarczy. Ten, kto działa z pełnym zrozumieniem przyczyn i skutków, bez przywiązania do wyniku, jest w stanie osiągnąć swe największe cele. Ci, którzy pozostają bezczynni z powodu niewiedzy czy strachu, nie odniosą sukcesu. s.416
Mahabharata cytaty Mahabharata cytaty Mahabharata cytaty Mahabharata cytaty